|
ERZİNCAN GENEL BİLGİ
Dogu Anadolu Bölgesinde,Yukarı Fırat Bölümünde yer alan Erzincan, doguda Erzurum, batıda Sivas, güneyde Tunceli, güneydoguda Bingöl, güneybatıda Elazıg-Malatya, kuzeyde Gümüşhane-Bayburt ve kuzeybatıda Giresun ili çevrilidir. Erzincan İl’i genellikle daglar ve platolarla kaplıdır. Güneybatıdan Munzur, kuzeybatıdan Refahiye dagları il alanına girer. Dogudan Erzurum’dan gelerek, batıya dogru uzanan Karasu ve Kop Dagları, İl alanını derinlemesine, aralarında geniş düzlükler bırakacak şekilde böler. İlin en yüksek noktasını Keşiş Dagları (3.537 m.) oluşturmaktadır. Köhnem Dagı (3.045 m.), Sipikör Dagı (2.666 m.), Mayram Dagı (2.669 m.), Kop Dagı (2.963 m.), Mülpet Dagı (3.065 m.), Munzur Dagları (3.449 m.), Kazankaya Dagı (2.531 m.), Ergan Dagı (2.531 m.), Dumanlı Dagları (2.618 m.), Coşan Dagı (3.976 m.) ildeki diger yükseltilerdir. Daglar arasındaki çukurlarda yer alan ovalar ve düzlükler bogazlarla birbirine baglanmış durumdadır. Dogu Anadolu’nun, Yukarı Fırat Bölümünde yer alan Erzincan Ovası, dogu-batı yönünde uzanır. Erzincan Ovası, Dogu Anadolu Bölgesi’nin kuzeyindeki tektonik kökenli çöküntü alanı dizisinin batıdaki ilk ovasıdır. Doguda Sansa Bogazıyla Tercan Ovasına baglanır. Kalın bir alüvyon tabakası ile örtülü olan bölgenin en geniş ovası Pekeriç Ovası’dır. Munzur ve Dumanlı gibi dagların yüksek kesimlerinde geniş yaylalar yer almaktadır. Resmi Orjinal Boyutlarinda Görmek Için Tiklayiniz.
Başlıcaları, Takkuran, Tahsullu yaylaları ile bir kısmı il sınırında bulunan Abıhayat ve Uzunçayır yaylalarıdır. İl topraklarının refahiye dışındaki kesiminin sularını Karasu toplar. Karasu, Kemaliye ilçesinde Kadıgölü suyu ile Miran suyunu aldıktan sonra, ilçenin güneydogusunda Başpınar yakınlarında Elazıg il Sınırına girer. Kuzeybatı kesimindeki Refahiye yöresinin suları ise Çukurdere’nin katıldıgı Kelkit aracılıgı ile Karadeniz’e dökülür. Karasu’nun kollarından olan Tuzla Çayı üzerinde, Tercan barajı kurulmuştur. Yüzölçümü 11.903 km2 olan Erzincan’ın toplam nüfusu 316.841’dir.
Erzincan, genel olarak karasal iklim özelliklerine sahiptir. Dogu Anadolu Bölgesinde yer alan, Elazıg ve Malatya dışındaki diger tüm illerden, daha ılıman bir iklimi vardır.
İlin ekonomisi tarım ve hayvancılıga dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, bugday, arpa, çavdar, fasulye, fig, şeker pancarı, sogan ve patatestir. Sebzecilik ve meyvecilik ve bagcılık, sulamanın yapılabildigi Erzincan Ovasında yogunlaşmıştır.Dutluklar ilde geniş yer tutmaktadır. Hayvancılık küçük çapta olup, koyun ve kıl keçisi yetiştirilir. Merkezdeki şeker, et ve süt fabrikaları sıgır besiciliginin gelişmesine neden olmuştur. Özellikle süt ürünlerinden Erzincan’ın tulum peyniri ün kazanmıştır. Bunların dışında tavukçuluk ve arıcılık da ilin ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.
Erzincan’ın çeşitli ilçelerinde bulunan zengin maden kaynaklarının pek azı işletilmektedir. İliç ve Kemaliye’de demir, Tercan’da manganez ve krom, İliç’te asbest, Çayırlı ve Refahiye’de magnezit, Kemaliye ve Refahiye’de linyit, Erzincan-Mollaköy’de perlit yatakları bulunmaktadır. Ayrıca büyük bölümünde mevsimlik üretim yapılan kaynak tuzlaları, Erzincan kenti yakınlarındaki Ekşi Su ve Bögert’te kaplıca ve maden suyu kaynakları bulunmaktadır.
İlin kuruluşuna ait kesin bilgi bulunmamakla birlikte, Erzincan’ın 20 km. dogusundaki Altıntepe’de ve Küçüktepe Höyügünde yapılan arkeolojik kazılarda ele geçirilen buluntulardan, yörede ilk yerleşimin İlk Tunç Çagına (MÖ.3500-2000) ait oldugu anlaşılmıştır.Altıntepe’deki İlk Tunç Çagına ait yerleşmenin üstünde Urartuların önemli merkezlerinden biri olan bu yerleşmede kale, saray ve tapınak kalıntılarına rastlanmıştır. MÖ.X.yüzyıldan sonra Urartuların egemen oldugu yöreye daha sonra MÖ.VI.yüzyılda Medlerin ve Perslerin, MÖ.IV.yüzyılda Makedonyalıların ve Seleukosların hakimiyetine girmiştir. MÖ.II. ve I. yüzyıllarda da Romalıların, Arsakların, Pontus ve Arakslar arasındaki çekişmelere sahne olmuştur.MS.II.yüzyılda Sasanilerin egemenligi altına girmiş, XI.yüzyılda da Mengüçlerin hakimiyetine girmiştir. Bundan sonra İlhanlılar, Eratna Beyligi hakimiyetinde kalmıştır. XIV.yüzyıl sonunda (1379-1403) Mutahheretten’in hükümdarlıgında kalan yöre Timur’a baglanmıştır. Yıldırım Beyazıt (1401) Erzincan ve Kemah yöresini kuşatmış, ancak, Ankara Savaşı’nda (1402) Timur’un üstünlük saglaması üzerine yöre tekrar Timur’un eline geçer. Karakoyunluların kurucusu olan Kara Yusuf Bey tarafından (1410) ele geçirilen Erzincan, on yıllık bir süre Karakoyunluların yönetiminde kalmış, Bu dönemde Karakoyunlular ve Akkoyunlular arasındaki mücadelelere sahne olmuştur. Otlukbeli Savaşı’ndan (1473) sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından osmanlı topraklarına katılmıştır. XVI.yüzyılın başlarında bir süre Safavilerin denetimine giren yöre, 1514’te yeniden Osmanlı topraklarına dahil olmuştur.
XIX.yüzyıl sonlarında Erzurum vilayetine baglı bir sancak merkezi olan Erzincan, I.Dünya Savaşı sırasında Rus işgaline ugramıştır. 13 Aralık 1917’de Erzincan Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır.
Erzincan Türkiye’nin en etkin tektonik alanlarından birinde bulundugundan birçok kez deprem geçirmiş ve yıkılmıştır. Bu depremlerin en önemlileri 1047, 1457, 1583, 1666, 1784, 1888, 1930, 1939’da olanlardır. 1939’daki depremden önce demiryolunun güneyinde bulunan kentin terk edilmesinden sonra, geçici olarak demiryolunun kuzeyine yerleşilmiş, daha sonra da bugünkü yerine taşınmıştır. 1963’ten sonra gelişerek Erzincan Ovasının kuzey kenarına kadar dayanmıştır.
Yeni kentte herhangi bir eski eser bulunmamaktadır. Deprem nedeniyle büyük zarar gören eski kentteki tarihi eserler ise; XIII.yüzyılda yapıldıgı sanılan kümbet, Akkoyunlu ve Karakoyunlulardan kalma mezar anıtlar, Bey hamamı (1471), Çadırcı hamamı (1548), Erzincan kalesi, Terzibaba Türbesi, Hızır Abdal Sultan Türbesi, Melik Gazi Türbesi, Kemah’ta Gülalibey Cami, Tercan’da kervansaray, Hamam, mescit , Kemah’taki Mama Hatun Kümbeti’dir. Ayrıca şehir merkezine 15 km. uzaklıktaki Altıntepe’de bulunan Urartulara ait kent kalıntıları
|
